30 januari 2023

Onderzoek: toilet spettert meer dan gedacht

Wetenschappers van de Universiteit van Colorado Boulder gebruikten lasers om de verspreiding van waterdruppeltjes bij het doortrekken van het toilet nader in kaart te brengen. Bij het doorspoelen van een toilet schieten namelijk vele minuscule druppeltjes – inclusief ziekmakers uit het toiletwater – de lucht in. Het is voor het eerst dat dit effect in beeld is gebracht. ‘Het is schokkender dan verwacht.’

“Als je deze beelden ziet, kijk je nooit meer op dezelfde manier naar het doortrekken van een toilet”, aldus John Crimaldi, natuurkundige aan de Universiteit van Colorado Boulder in de Verenigde Staten. Hij heeft het over plaatjes die hij samen met collega’s schoot en publiceerde in het vakblad Scientific Reports. Ze onthullen iets dat met het blote oog niet zichtbaar is: de wolk van waterdruppeltjes die na het doorspoelen uit de toiletpot omhoogschiet.
Het is een effect waarmee wetenschappers al tientallen jaren bekend zijn. Hoewel toiletten ontwikkeld zijn om hygiëne te bevorderen, hebben ze ook minder frisse kanten. Met het doortrekken verdwijnt ontlasting uit de pot, maar door het klotsende water vliegt ook in tegenovergestelde richting inhoud de directe omgeving in. Dat brengt een risico met zich mee, want in toiletwater bevinden zich uit ontlasting afkomstige ziekmakers. Die kunnen meeliften met zeer kleine druppeltjes – zogeheten aerosolen – die toiletbezoekers vervolgens kunnen inademen. Met name op publieke toiletten kan dit de nodige gezondheidsrisico’s opleveren.

Als een raket
Toch was het niet bekend hoe zo’n wolk zich precies gedraagt. De enige kennis kwam tot nu toe van simulaties en indirecte metingen. Voor Crimaldi en collega’s reden genoeg om afgelopen zomer een toilet in hun laboratorium te plaatsen. Met een speciale meetopstelling – inclusief twee lasers die de druppeltjes beschenen en camera’s die de situatie vastlegden – slaagden de onderzoekers erin de beweging van de ‘doortrekwolk’ in beeld te brengen. Die bewegingen bleken krachtiger dan verwacht. “We dachten dat de aerosolen gewoon omhoog zouden zweven, maar ze schoten eruit als een raket”, zegt Crimaldi. Binnen acht seconden bevonden de druppeltjes zich al op anderhalve meter boven het toilet, waarna de wolk uiteindelijk tot aan het plafond uitdijde. Waar de grotere druppels binnen enkele seconden op de vloer of een oppervlak in de buurt belandden, bleken de kleine aerosolen bovendien minutenlang in de lucht te blijven zweven. Uitgerekend die druppeltjes zijn gevaarlijk, omdat ze na inademing tot diep in de longen kunnen doordringen.

“Een schokkend inzicht”, zegt Daniel Bonn, natuurkundige aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is niet betrokken bij de studie, maar onderzoekt in zijn laboratorium met vergelijkbare technieken het gedrag van vloeistoffen. “Op de afbeeldingen zijn meer aerosolen te zien dan ik verwacht had. Dit is een belangrijke observatie voor de volksgezondheid. De beelden maken het probleem inzichtelijk.”

Klep dicht
Bewustwording was dan ook een van de doelen, merkt Crimaldi op. “Door dramatische visuele beelden van dit proces te maken, kan onze studie een belangrijke rol spelen in de berichtgeving over volksgezondheid.” Overigens leverde het onderzoek meer op dan bijzondere plaatjes alleen: het team bepaalde ook de grootte en snelheid van de druppeltjes en de manier waarop ze bewogen. Die informatie kan waardevol zijn bij het verbeteren van toiletten en hygiënemaatregelen, meent Crimaldo. “Dat kun je niet effectief doen zonder te weten hoe de aerosolenwolk zich ontwikkelt en beweegt.”

De onderzoekers benadrukken wel dat er tijdens het experiment alleen water in het toilet zat. De aanwezigheid van ontlasting en toiletpapier kunnen, net als rondlopende mensen, de verspreiding van de wolk verergeren. Daarnaast maakt ook de manier van doorspoelen uit: het team gebruikte een zogenoemde flushometer, die veel voorkomt in openbare toiletten in de Verenigde Staten. Anders dan de in Nederland gebruikelijke stortbak maakt deze methode gebruik van de waterdruk (en niet zwaartekracht).

“Waarschijnlijk maakt de krachtige waterdruk het probleem wat extremer”, zegt Bonn. “Desondanks zullen er ook bij een ‘Nederlands’ toilet, of bij lagere waterdruk, waarschijnlijk nog steeds veel kleine druppeltjes vrijkomen.”Het devies is volgens Bonn dan ook: doe altijd de deksel dicht tijdens het doorspoelen. “Een makkelijke oplossing, maar wel effectief. Er zullen vast nog wat aerosolen onder de deksel doorglippen, maar dat zal verwaarloosbaar zijn.”

Corona op het toilet?

Kun je ziek worden van de aerosolen op het toilet? Met name tijdens de coronapandemie stak deze vraag regelmatig de kop op. Het is immers bekend dat virusdeeltjes in de ontlasting van geïnfecteerden achterblijft – niet voor niks wordt tegenwoordig rioolwater gebruikt om de verspreiding van corona te volgen.
Vooralsnog is het onduidelijk of ‘toiletaerosolen’ ook corona kunnen verspreiden. “Die kans lijkt klein”, zegt Daniel Bonn. “Al is het lastig om dat zeker te weten: we kunnen maar zelden achterhalen waar mensen precies geïnfecteerd zijn geraakt.”

Corona is niet het enige gevaar. Ook andere bacteriën en virussen kunnen lange tijd in het toilet achterblijven – soms wel tientallen spoelbeurten. Met name op openbare toiletten bestaat de kans om ziekmakers, afkomstig uit de ‘grote boodschap’ van vorige toiletgebruikers, via aerosolen in te ademen. Bonn: “Die ziekmakers uit ontlasting, zoals E. coli, zijn niet mals. Voor de algehele hygiëne is het dus goed om rekening te houden met de aerosolenwolk, coronapandemie of niet.”

Bron: Scientific Reports
Beeld: John Crimaldi/University of Colorado Boulder

Deel dit artikel

Ook interessant:

10 juli 2019

Toename fraude dienstencheques

In 2018 zijn meer gevallen van inbreuk in de dienstenchequesector vastgesteld: bij ruim de helft van de 254 uitgevoerde controles. In vergelijking met 2015 gaat het hier om een...

24 augustus 2023

Good Roll introduceert eigen ontwerp

Jouw zakelijke droom voor een eigen ontwerp toiletpapier kan uitkomen. 𝗧𝗵𝗲 𝗚𝗼𝗼𝗱 𝗥𝗼𝗹𝗹 maag het mogelijk.  Creative Lex Rijkers Meinen van The Hague’s Finest kon deze kans niet voorbij...

22 april 2024

Lage-inkomensvoordeel voor werkgevers vervalt per 1 januari 2025

Vanaf volgend jaar vervalt de tegemoetkoming die werkgevers kunnen krijgen voor werknemers met een laag inkomen. De Eerste Kamer heeft op 16 april jl. ingestemd met het wetsvoorstel van...

21 november 2019

Inspiratietafel De toekomst van schoonmaakbedrijven: “De markt gaat krimpen”

Natuurlijk schoonmaken blijft mensenwerk, dat is van alle tijden. Maar met de toenemende arbeidskrapte en de lange(re) inzet van mensen tot hun 67e voor ogen zal de schoonmaakindustrie om...

23 augustus 2024

Paul Everaert al 31 jaar werkzaam bij Hijman

Wie kent hem nog niet, Paul Everaert. Hij werkt als 31 jaar als chauffeur bij Hijman Schoonmaakartikelen. Paul vertelt: “Mijn dag begint altijd met een gezellig bakje koffie met...

05 april 2019

18 juni: Beleef de passie #nextevent FM Next Generation bij i-team Global

Interactie bij i-team Global: het derde event van FM Next Generation staat in de steigers. Het thema: Beleef de passie. Op dinsdagmiddag 18 juni zijn young professionals tot en...

06 december 2023

Voorkom cybercriminaliteit door goed gebruik AI

In samenwerking met de politie waarschuwt het Digital Trust Center (DTC) voor de risico’s van het gebruik van generatieve kunstmatige intelligentie (AI) op de werkvloer. Ook delen zij tips...

12 februari 2024

10 jaar Made Blue Foundation: ‘Schoon drinkwater voor iedereen op deze wereld’

Een idealistisch avontuur van drie ondernemers, Frank van der Tang, Machiel van Dooren en Robin Pot is uitgegroeid tot een volwaardige én ondernemende Foundation, die internationaal opereert en successen...

12 december 2024

Hogere bijdragen in opleidingskosten in 2025

RAS meldt goed nieuws voor werkgevers in de schoonmaaksector: per 1 januari 2025 worden de bijdragen in opleidingskosten verhoogd. Met als doel het stimuleren van het opleiden van medewerkers...

01 december 2023

#FotoFriday: terugblik Schoonmaak Vakdagen

We blikken nog een keer terug op de Schoonmaak Vakdagen van 14 & 15 november met foto’s van een aantal exposanten en meer.  Het was een sfeervol schoonmaakfestijn. Waarom...