30 januari 2023

Onderzoek: toilet spettert meer dan gedacht

Wetenschappers van de Universiteit van Colorado Boulder gebruikten lasers om de verspreiding van waterdruppeltjes bij het doortrekken van het toilet nader in kaart te brengen. Bij het doorspoelen van een toilet schieten namelijk vele minuscule druppeltjes – inclusief ziekmakers uit het toiletwater – de lucht in. Het is voor het eerst dat dit effect in beeld is gebracht. ‘Het is schokkender dan verwacht.’

“Als je deze beelden ziet, kijk je nooit meer op dezelfde manier naar het doortrekken van een toilet”, aldus John Crimaldi, natuurkundige aan de Universiteit van Colorado Boulder in de Verenigde Staten. Hij heeft het over plaatjes die hij samen met collega’s schoot en publiceerde in het vakblad Scientific Reports. Ze onthullen iets dat met het blote oog niet zichtbaar is: de wolk van waterdruppeltjes die na het doorspoelen uit de toiletpot omhoogschiet.
Het is een effect waarmee wetenschappers al tientallen jaren bekend zijn. Hoewel toiletten ontwikkeld zijn om hygiëne te bevorderen, hebben ze ook minder frisse kanten. Met het doortrekken verdwijnt ontlasting uit de pot, maar door het klotsende water vliegt ook in tegenovergestelde richting inhoud de directe omgeving in. Dat brengt een risico met zich mee, want in toiletwater bevinden zich uit ontlasting afkomstige ziekmakers. Die kunnen meeliften met zeer kleine druppeltjes – zogeheten aerosolen – die toiletbezoekers vervolgens kunnen inademen. Met name op publieke toiletten kan dit de nodige gezondheidsrisico’s opleveren.

Als een raket
Toch was het niet bekend hoe zo’n wolk zich precies gedraagt. De enige kennis kwam tot nu toe van simulaties en indirecte metingen. Voor Crimaldi en collega’s reden genoeg om afgelopen zomer een toilet in hun laboratorium te plaatsen. Met een speciale meetopstelling – inclusief twee lasers die de druppeltjes beschenen en camera’s die de situatie vastlegden – slaagden de onderzoekers erin de beweging van de ‘doortrekwolk’ in beeld te brengen. Die bewegingen bleken krachtiger dan verwacht. “We dachten dat de aerosolen gewoon omhoog zouden zweven, maar ze schoten eruit als een raket”, zegt Crimaldi. Binnen acht seconden bevonden de druppeltjes zich al op anderhalve meter boven het toilet, waarna de wolk uiteindelijk tot aan het plafond uitdijde. Waar de grotere druppels binnen enkele seconden op de vloer of een oppervlak in de buurt belandden, bleken de kleine aerosolen bovendien minutenlang in de lucht te blijven zweven. Uitgerekend die druppeltjes zijn gevaarlijk, omdat ze na inademing tot diep in de longen kunnen doordringen.

“Een schokkend inzicht”, zegt Daniel Bonn, natuurkundige aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is niet betrokken bij de studie, maar onderzoekt in zijn laboratorium met vergelijkbare technieken het gedrag van vloeistoffen. “Op de afbeeldingen zijn meer aerosolen te zien dan ik verwacht had. Dit is een belangrijke observatie voor de volksgezondheid. De beelden maken het probleem inzichtelijk.”

Klep dicht
Bewustwording was dan ook een van de doelen, merkt Crimaldi op. “Door dramatische visuele beelden van dit proces te maken, kan onze studie een belangrijke rol spelen in de berichtgeving over volksgezondheid.” Overigens leverde het onderzoek meer op dan bijzondere plaatjes alleen: het team bepaalde ook de grootte en snelheid van de druppeltjes en de manier waarop ze bewogen. Die informatie kan waardevol zijn bij het verbeteren van toiletten en hygiënemaatregelen, meent Crimaldo. “Dat kun je niet effectief doen zonder te weten hoe de aerosolenwolk zich ontwikkelt en beweegt.”

De onderzoekers benadrukken wel dat er tijdens het experiment alleen water in het toilet zat. De aanwezigheid van ontlasting en toiletpapier kunnen, net als rondlopende mensen, de verspreiding van de wolk verergeren. Daarnaast maakt ook de manier van doorspoelen uit: het team gebruikte een zogenoemde flushometer, die veel voorkomt in openbare toiletten in de Verenigde Staten. Anders dan de in Nederland gebruikelijke stortbak maakt deze methode gebruik van de waterdruk (en niet zwaartekracht).

“Waarschijnlijk maakt de krachtige waterdruk het probleem wat extremer”, zegt Bonn. “Desondanks zullen er ook bij een ‘Nederlands’ toilet, of bij lagere waterdruk, waarschijnlijk nog steeds veel kleine druppeltjes vrijkomen.”Het devies is volgens Bonn dan ook: doe altijd de deksel dicht tijdens het doorspoelen. “Een makkelijke oplossing, maar wel effectief. Er zullen vast nog wat aerosolen onder de deksel doorglippen, maar dat zal verwaarloosbaar zijn.”

Corona op het toilet?

Kun je ziek worden van de aerosolen op het toilet? Met name tijdens de coronapandemie stak deze vraag regelmatig de kop op. Het is immers bekend dat virusdeeltjes in de ontlasting van geïnfecteerden achterblijft – niet voor niks wordt tegenwoordig rioolwater gebruikt om de verspreiding van corona te volgen.
Vooralsnog is het onduidelijk of ‘toiletaerosolen’ ook corona kunnen verspreiden. “Die kans lijkt klein”, zegt Daniel Bonn. “Al is het lastig om dat zeker te weten: we kunnen maar zelden achterhalen waar mensen precies geïnfecteerd zijn geraakt.”

Corona is niet het enige gevaar. Ook andere bacteriën en virussen kunnen lange tijd in het toilet achterblijven – soms wel tientallen spoelbeurten. Met name op openbare toiletten bestaat de kans om ziekmakers, afkomstig uit de ‘grote boodschap’ van vorige toiletgebruikers, via aerosolen in te ademen. Bonn: “Die ziekmakers uit ontlasting, zoals E. coli, zijn niet mals. Voor de algehele hygiëne is het dus goed om rekening te houden met de aerosolenwolk, coronapandemie of niet.”

Bron: Scientific Reports
Beeld: John Crimaldi/University of Colorado Boulder

Deel dit artikel

Ook interessant:

15 januari 2024

Alpheios verwelkomt Annemieke Meijer als directeur

Vebego Group benoemt per 1 februari 2024  Annemieke Meijer tot de nieuwe algemeen directeur van Alpheios. Dit bedrijf heet Annemieke van harte welkom binnen het team van ‘gepassioneerde en...

31 januari 2023

“We moeten anders naar de invulling van leiderschap kijken”

Uit de Boardroom Monitor van EY blijkt dat steeds meer vrouwen de weg naar bestuurskamer weten te vinden ANP interviewde er Britt Blomsma, partner van werving- en selectiebureau Ebbinge,...

06 december 2018

Enquête onder 4000 schoonmakers: 75% tevreden met hun werk

Driekwart van de schoonmakers in Nederland vindt het leuk om in de schoonmaak te werken en is tevreden met hun werk. Zij geven dan ook aan graag in de...

27 november 2018

ICS Groep en de onbegrensde mogelijkheden met Internet of Things

Internet of Things is een populaire term, maar wat betekent het nu eigenlijk? En hoe passen we het toe in onze schoonmaakbranche? ICS Groep neemt ons mee in een...

12 maart 2024

Schoonmaakbedrijf EW zet diversiteit in de spotlight

Voor Janneke Verkerk, algemeen directeur van EW, werd haar persoonlijke reis naar succes gekenmerkt door vastberadenheid en doelgerichtheid. Gedurende haar carrière heeft ze altijd duidelijke doelen gesteld. Janneke wist...

22 april 2020

Blog: Virusvrije marketing

De dag waarop je moeder sterft, dat jij wordt losgelaten En al haar eigenschappen erft, in meer of mindere mate… Met deze tekst begint Karin Bloemen haar prachtige, treffende...

23 augustus 2023

Götz Group, Brain Corp en Tennant samen in reinigingsrobots

Brain Corp, een bedrijf op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) dat transformatieve kerntechnologieën in robotica ontwikkelt, heeft onlangs samen met Tennant Company de inzet aangekondigd van autonome reinigingsrobots...

20 december 2023

Asito, CSU en Gom zorgen samen voor fors minder CO₂-uitstoot met duurzame handschoen

Drie grote landelijke schoonmaakbedrijven Asito, CSU en Gom stappen gezamenlijk over op duurzame handschoenen als alternatief voor de gangbare nitril wegwerphandschoen. De nieuwe handschoenen, de Gloovy Eco Gloves, worden...

01 februari 2019

Ervaar Nu-Design en ClaraClean Go! van Numatic op Soins et Santé

Met focus op betrouwbaarheid en gebruiksvriendelijkheid neemt Numatic op 7 en 8 februari deel aan zorgbeurs Soins et Santé in Namur Expo (België). Zij zullen de beursbezoekers, professionals uit...

12 februari 2025

Gezien in de Media: Jacco Vonhof in Nieuwsuur: ‘We hebben meer makers nodig’

Tijdens een uitzending van Nieuwsuur op 7 februari 2025 hield Jacco Vonhof, voorzitter van MKB-Nederland, een warm pleidooi voor het beroepsonderwijs en een positieve keuze voor vmbo en mbo....