Blog: Je komt er pas achter als het te laat is

“Ik wil graag een afspraak. Als het kan deze week nog.” Met dit verzoek belde een directeur van een groot internationaal familiebedrijf ons vorige week. Aan de telefoon werd niet duidelijk waar het over ging, het lag allemaal erg gevoelig en hij wilde het persoonlijk vertellen. Hij zat er behoorlijk mee in zijn maag.

In ons gesprek doet deze ondernemer zijn verhaal uit de doeken. Vanuit het niets had hij een mooi, groot internationaal bedrijf opgezet met in totaal meer dan 350 medewerkers. Duidelijk is dat deze man een sterke visie heeft, strategisch denkt en snel beslissingen kan nemen. Inmiddels heeft hij, met vallen en opstaan, een goed MT-team om zich heen gecreëerd. Hij is 65 jaar en wil het bedrijf, ondanks dat hij het lastig vindt, overdragen. Zijn grootste wens is overdragen aan de familie. Maar daar zit juist de crux. Dat proces zit muurvast.

Zo sterk als deze ondernemer zakelijk is, zo’n ander gedrag laat hij zien als het om de familie gaat. Hij voelt zich een speelbal van de omstandigheden. De kinderen willen allemaal wat anders. De huidige situatie is erg gevaarlijk voor de continuïteit van het bedrijf én de familierelatie.

De ondernemer heeft drie kinderen en alleen de twee oudste kinderen werken in het bedrijf en willen het overnemen. De oudste zoon zit inmiddels al een half jaar thuis. Miscommunicatie heeft ertoe geleid dat hij een halfjaar geleden kwaad naar huis is gegaan. Hij is nooit meer naar de zaak gekomen. De twee zonen zitten in elkaars vaarwater en strijden om de titel directeur. Een oud rivaliteitspatroon, ontstaan in de kindertijd, speelt deze twee broers parten. Onuitgesproken verwachtingen, emoties en aannames zijn nooit benoemd. Kortom beroerde communicatie. Dit speelt al ruim 10 jaar.  En er is in al die jaren niets mee gedaan.

“Ik had hier eerder moeten zitten.” Financieel en fiscaal is alles uitgestippeld en 15 jaar geleden heeft hij de kinderen psychologisch laten testen. Daar hoorde hij dat zijn oudste zoon ‘knopendoorhakker’ en ‘beslisser’ was en dat stemde hem toentertijd positief. Zijn opvolging leek gewaarborgd. Behalve dat deze ondernemer langzaamaan het inzicht kreeg, dat deze zoon totaal niet geschikt was als directeur. Maar hoe pak je dat dan aan? Hij had de zoon al een worst voor gehouden. Hij gaf aan “mijn zoon is geen makkelijk persoon”. De oorzaak van zijn mislukkingen zoekt hij doorgaand buiten zichzelf en hij wijst graag met z’n vinger naar anderen. Een tikkende tijdbom als het gaat om emoties.

De andere zoon, die nu ook de directeurstitel heeft, wil graag alleen het bedrijf leiden. De kinderen willen niet meer samenwerken. De kinderen van zijn oudste zoon, heeft hij al een jaar niet meer gezien. Kortom, zakelijk en familiair heeft deze kwestie grote gevolgen.

Hoe pakken wij dit aan? In dit gesprek met deze ondernemer vallen direct een aantal zaken op. Belangrijkste is dat er al sprake is van een conflictsituatie. In dit korte gesprek stel ik vast dat dit conflict al in de win-lose-fase zit. In deze fase helpt het niet als deze ondernemer op tafel legt zoals hij de situatie wil. Er speelt hier veel onder de familieleden en dat moet allemaal eerst op tafel komen. Alleen als het op tafel ligt, kun je er wat mee. Bovendien lucht het uiten van alle ongenoegen en wat er aan emoties leeft, altijd wat op.

Een eerstvolgende stap voor deze familie is, indien alle familieleden daarvoor openstaan, een familiegesprek bij ons op kantoor. Doel van dit gesprek is zaken te bespreken, waartoe de familie alleen niet meer in staat is. Als neutrale partij stellen we de vragen die nodig zijn om uit de impasse te komen. We bieden een veilige omgeving waar iedereen zich uit kan en mag spreken.

Als de familieleden er niet voor openstaan om met ons als een neutrale derde partij in gesprek te gaan, dan is de situatie ook helder. Dan ga je de verschillende opties uitwerken waarbij de continuïteit van het bedrijf voorop staat.

Of deze familie het gaat redden met elkaar dat kunnen we helaas niet voorspellen. De groeven zijn in ieder geval diep. Deze ondernemer kan zomaar te laat zijn. Dat is een harde boodschap.

En dit is waar menig familiale ondernemer tegenaan loopt: Je komt er pas achter als het te laat is…

Liane de Ruijter en Carola de Ruijter
specialist in Familiebedrijven

P.S. We delen dit verhaal bewust, zodat je als ondernemer tijdig nadenkt en vooral in actie komt als het om opvolging gaat. FamilieZaken begeleidt ondernemende bedrijfsfamilies naar een succesvolle generatiewisseling, verdere professionalisering en een krachtig team. Het resultaat is een florerend bedrijf en een trotse familie.

Nog een adviestip: