#Boekentip: Een mens is geen machine – de Nederlandse Arbeidsinspectie
De Nederlandse Arbeidsinspectie bestaat dit jaar 135 jaar. Speciaal daarvoor is de geschiedenis van het toezicht op de arbeid opgetekend door historicus Timon de Groot in het boek ‘Een mens is geen machine – de Nederlandse Arbeidsinspectie 1890 – 2025’. Secretaris-generaal Marieke van Wallenburg kreeg op 22 mei 2025 het eerste exemplaar aangeboden.
Als je weet waar je vandaan komt, kun je daarvan leren voor de toekomst. Vanuit deze gedachte heeft de Arbeidsinspectie haar geschiedenis laten onderzoeken door het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG).
Inspecteur-generaal Rits de Boer: “Een mens is geen machine biedt een schat aan inzichten. Het boek toont treffend dat inspecteren op arbeid telkens aanpassingen vereist, maar dat veel ook in golfbewegingen terugkomt. Wat nieuw lijkt, was er soms al veel eerder maar net even anders. De ‘sociale quaestie’ eind 19e eeuw was de armoede onder de werkende bevolking en gebrekkige woonomstandigheden van arbeiders; met de arbeids- en woonomstandigheden van Arbeidsmigranten hebben we ook in onze tijd een sociale kwestie van formaat. Hardnekkige arbeidsrisico’s met ongevallen vragen ook nog volop de aandacht, al gaat het wel over nieuwe werkrisico’s. De komst van televisie en het optreden van kindsterren leidde tot vragen over kinderarbeid. Tegenwoordig zijn dat de zorgen over de mentale belasting van zogeheten ‘kindfluencers’ via sociale media.
Dit boek is een waardevolle gids voor een tocht door het verleden en daarmee een brug naar de toekomst voor het werkende leven van morgen.”
Arbeiders als handelswaar
De Arbeidsinspectie wordt opgericht in een tijd waarin sprake is van sterke industriële groei in Nederland. Het aantal stoommachines nam in de tweede helft van negentiende eeuw sterk toe. Bedrijvigheid verschoof steeds meer van in en rond het huis naar fabrieken en lokalen. Lange werkdagen, kinderarbeid, slechte arbeidsomstandigheden, arbeiders die moesten doorwerken tot ze letterlijk neervielen, leidden, na veel discussie in het Parlement tot het bewustzijn dat wet- en regelgeving en ook toezicht broodnodig waren. Dat begon met 3 inspecteurs in 1890.
Van fabrieksarbeid tot kindvloggen
In de afgelopen 135 jaar ontwikkelt het toezicht op arbeid zich op vele onderwerpen: van gastarbeiders naar arbeidsmigranten, van kinderen die werken in fabrieken tot kindsterren, van beroepsziekten bij het produceren van lucifers tot zorgen over de effecten door automatisering en ongewenst gedrag op de werkvloer en werkstress.
Staatssecretaris Nobel: “We mogen er in Nederland trots op zijn dat we al 135 jaar toezicht op eerlijk, gezond en veilig werken hebben. De maatschappij verandert sneller dan onze wetgeving. Bijvoorbeeld met kidfluencers en vlogfamilies, waar kinderen aan het werk zijn maar de wetgeving achterblijft. Nu, 150 jaar na het Kinderwetje van Van Houten, gaan we strengere regels maken voor deze nieuwe vormen van kinderarbeid, zodat de Arbeidsinspectie ook daar beter toezicht kan houden.”
Bijeenkomst
Tijdens de boekpresentatie spraken Rits de Boer, Timon de Groot met oud bewindspersonen Melkert en Van Ark over de ontwikkeling van de Arbeidsinspectie. Diverse oud bewindspersonen van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid waren eveneens aanwezig.